برج خلعت‌ پوشان

 khalat

در ده کيلومتري شرق تبريز در روستاي کرگج از دهستان باسْمَنج برج آجري بلندي وجود دارد که به برج خلعت پوشان معروف شده است. اين ساختمان از آثار دوران صفوي مي باشد و در دوره قاجار نيز در اين بنا خلعت اعطائي پادشاهان ايران بر دوش فرمانداران و خدمتگزاران محل انداخته مي شد. اين برج داراي شانزده پهلو و سه طبقه است.

tyt

برج خلعت پوشان برج آجری منشورشكل بلندی است كه دارای یك قاعده كثیرالاضلاع 16 ضلعی می باشد كه قطر قاعده آن 5/9 متر می باشد.برج دارای دو طبقه است ،سقف طبقه اول گنبدی و سقف طبقه دوم ریخته و بعدا با تیرآهن پوشش شده است. طاق نماهای جهات اصلی,به شكل طاق جناغی هستند اماجوانب دوازده گانه دیگر به شكل اسپر و دارای طاق نما و تزئیناتی از آجر و كاشی به رنگهای سیاه و آبی است.راه پله طبقه همكف به طبقه اول و پشت بام در گوشه شمال شرقی بنا قرار گرفته است. مالكیت بنا متعلق به دانشگاه تبریز بوده و از نظر تاریخی و معماری بنایی است منحصر به فرد كه تا كنون باقیمانده است. براساس متون و سفرنامه های دوره قاجاریه برج در داخل استخری قرار داشت كه با گذشتن از روی پلی ورود به ساختمان میسر می شده است.اكنون كانال اطراف برج پر شده و بصورت پیاده رو فرش شده ای در آمده است.

EDA15011

طبقه سوم برج فاقد سقف بوده و بالاي ديوار آن کنگره دندانه*اي ساخته شده است که در آيينهاي ويژه از آنها استفاده ميشده است. سر جان مالکُلم در کتاب خود بنام تاريخ ايران مينويسد: «چون وضع حکومت چيره بر ايران چنان است که ميبايست در هر امري ملاحظه شئونات سلطنت بشود بسياري از آيينها در ايران از اين سبب رواج يافته است. هر چيز که نام پادشاهي بر آنست يا از آن شاه است بايد با احترام و آزرم با آن عمل نمايند و به گونه ويژه*اي اداي لوازم آداب کنند، براي نمونه اگر خلعتي از سوي پادشاه به حکام بلد يا کسي ديگر حتي شاهزادگان خانواده پادشاهي فرستاده شود بايد به مسافت چند ميل به پيشواز آن رفته با سپاسگذاري بسيار خلعت را بپوشد آن گونه که هر استان حاکم نشيني جاي ويژه*اي در بيرون شهر دارد که آن را خلعت پوشان گويند. خلعت پوشان معمولاً چهار ميل از شهر بيرون است.» کرگج نام روستايي است از دهستان باسْمَنج تبريز واقع در استان آذربايجان شرقي ايران. در اين روستا که در ده کيلومتري شرق تبريز قرار دارد برجي تاريخي از آجر وجود دارد که به برج خلعت پوشان معروف است.

محوطه این برج برای تحقیقات علمی به دانشکدهٔ کشاورزی دانشگاه تبریز واگذار شده‌است.

untitled